اِلیاس اَبدالی، رسانه‌گر
از تأسیس آکادمی علوم افغانستان ۴۴ سال می‌گذرد. در این مرکز، اداره‌ای به نام «دیپارتمنت زبان‌ها» وجود دارد که پیرامون زبان‌های افغانستان تحقیق می‌کند. بخشی از فعالیت دیپارتمنت زبان‌ها در آکادمی علوم افغانستان، واژه‌سازی و معادل‌یابی در هنگام ترجمه از زبان‌هاى ديگر به زبان فارسى و پشتو است.
در حال حاضر، زبان‌های افغانستان به دلیل عدم رابطه با دیگر زبان‌های دنیا که عمدتاً از راه ترجمه‌ی متون صورت می‌گیرد، با کم‌داشت‌های فراوانی در عرصه‌ی واژه‌گان و اصطلاحات علمی، فلسفی، اقتصادی و فرهنگی رو به رو است.
با این همه، آکادمی علوم افغانستان به عنوان مرکز تحقیقات علمی کشور تا هنوز قادر نشده است در بخش واژه‌سازی و معادل‌یابی کاری را انجام دهد. برخی از اعضای این نهاد، جنگ‌ها و ناامنی‌های پیاپی را علت اصلی آن می‌دانند.
حبیب‌الله رفیع، عضو برجسته‌ی این نهاد می‌گوید که دیپارتمنت زبان‌ها در آکادمی علوم افغانستان تاکنون موفق به ساخت واژه نشده است. او علت این ناتوانی را عدم استقرار و ثبات در کشور بیان می‌کند.
او تأکید می‌کند که آکادمی علوم افغانستان با وجود این که در این راستا اقدام کرده است، اما تا کنون موفق به چنین کاری (واژه‌سازی) نشده است.
اما مرتضا معراج، کارشناس فرهنگی و رسانه‌ای به این باور است که وجود جنگ‌ها و ناامنی‌ها هرگز نمی‌تواند کم‌کاری و بی‌‌کاره‌گی این نهاد را توجیه کند؛ زیرا این نهاد در یکی از مناطق ناامن کشور نبوده است تا چنین توجیهی را پیش بکشد؛ بل‌که در یک نقطه‌ی مرکزی پایتخت قرار داشته که با هیچ گونه چالش امنیتی رو به رو نبوده است.
او می‌افزاید: “آکادمی علوم گرچند می‌تواند سال‌های پیش از دهه‌ی هشتاد خورشیدی را بهانه برای کم‌کاری اش قرار دهد؛ اما در دهه‌ی هشتاد و سال‌های آغازین دهه‌ی نود، بهترین زمینه و بیش‌ترین فرصت برای کار آن فراهم بوده است.”
به گفته آقای معراج، در این ۱۳ سال، ما شاهد فعالیت‌های گسترده و رشد بی‌مانند نهادهای رسانه‌ای، علمی، فرهنگی، و پژوهشی بوده ایم. در این مدت، صدها رسانه‌ی دیداری، شنیداری، و نوشتاری، صدها نهاد آموزشی و فرهنگی و ده‌ها دانش‌گاه و پژوهش‌گاه به فعالیت آغاز کرده و به عنوان نمادهایی از پیش‌رفت در افغانستانِ پساطالبان تبدیل شده اند.
ازاین رو، این فعال فرهنگی می‌گوید توجیه‌هایی که از سوی برخی از اعضای آکادمی علوم برای کم‌کاری آن برشمرده می‌شود، پذیرفتنی نیست؛ بل‌که پایین بودن ظرفیت در این نهاد و ضعف علمی بیش‌ترِ اعضای آن باعث شده است که این نهاد نتواند کاری انجام دهد تا به ارتقای جای‌گاه آن کمک کند و در مسیر پویایی و بالنده‌گی قرار گیرد.
نظر دهید